LTS: Đầu năm 2021 tới đây, TBKTSG tròn 30 năm kể từ khi thành lập (4-1-1991– 4-1-2021). Suốt gần 30 năm qua, nhóm TBKTSG luôn kiên trì với tôn chỉ mục đích được xác lập từ ngày đầu thành lập, đó là Ủng hộ và đóng góp vào tiến trình đổi mới của đất nước; Ủng hộ vô điều kiện các doanh nghiệp làm ăn chân chình và góp phần xây dựng đội ngũ doanh nhân của thời kỳ đổi mới. Nhân dịp 30 năm nhìn lại, TBKTSG thực hiện loạt bài viết về một trong số những doanh nghiệp đã trưởng thành trong thời kỳ đổi mới và sự thành công đó mang dấu ấn đậm nét của một thế hệ các doanh nhân tài năng – những doanh nhân của thời kỳ đổi mới. Đây là những doanh nhân đã đồng hành và là độc giả của TBKTSG từ những ngày đầu.

Dưới dây là cuộc trò chuyện giữa TBKTSG với ông Lê Bá Thông, thành viên sáng lập, cố vấn điều hành, cựu CEO của TTT Corporation (chuyên về thiết kế - thi công nội thất).

TBKTSG: Hành trình của TTT cũng đã thấm thoát 29 năm. Nhìn cách nào đó, TTT sinh ra, lớn lên và trưởng thành trong một giai gắn với đổi mới và mở cửa. Nhìn lại chặng đường đã qua, đâu là cột mốc kinh tế đáng nhớ tại TTT???

- Ông Lê Bá Thông: Tôi nhớ một kỷ niệm tạo sự đột phá cho TTT trên thị trường trang trí nội thất, đó là vào năm 1994, tức sau khi TTT thành lập được hai năm. Nhờ chính sách mở cửa giao thương của kinh tế vĩ mô mà những doanh nhân trẻ như chúng tôi có nhiều dịp gặp gỡ những chuyên gia quốc tế vào Việt Nam. David Pidcok, một chuyên gia xây dựng và nội thất đến từ Úc, từ người thầy trở thành người bạn rồi trở thành thành viên TTT. Với sự hỗ trợ đắc lực này, TTT ký được hợp đồng trang trí nội thất văn phòng Nike và làm hài lòng khách hàng. Điều này giúp chúng tôi quyết định tập trung toàn lực cho một thị trường hoàn toàn mới đối với các công ty Việt Nam thời đó – thị trường trang trí nội thất văn phòng cao cấp.

Lập tức, mọi công tác nghiên cứu khoa học kỹ thuật và sáng tạo ở TTT được tập trung cho lĩnh vực văn phòng để rồi nhận được hàng loạt giải thưởng quốc gia về lĩnh vực này. Như việc nghiên cứu, sản xuất và tung ra thị trường sản phẩm vách ngăn thấp đã đem lại cho TTT huy chương vàng sản phẩm độc đáo của Việt Nam mang thương hiệu “vách ngăn Caro”. Hay nhiều giải thưởng khác về thiết kế và thi công dự án văn phòng cao cấp; những giải thưởng dành cho hai quyển sách “Không gian kiến trúc thực & ảo (I và II)”… TTT đã nhanh chóng trở thành thương hiệu hàng đầu Việt Nam về các giải pháp văn phòng.

TBKTSG: Nhưng sau đó người ta vẫn thấy TTT cung cấp nhiều giải pháp nội thất cho phân khúc khách sạn, nhà hàng. Điều gì đã xảy ra trong chiến lược phát triển của công ty?

- Thị trường bất động sản luôn đi trước. Khi cơ hội đến với các nhà đầu tư bất động sản khách sạn thì sẽ kéo theo cơ hội cho các công ty xây dựng và trang trí nội thất. TTT không có lý do từ chối một thị trường nóng, nhất là khi đã thực sự lớn mạnh và được khách hàng tin cậy. Sau 10 năm đầu tiên, chúng tôi quay lại thị trường khách sạn với một tâm thế khác, đó là đã sẵn sàng cạnh tranh trực tiếp với những đối thủ hàng đầu. Thực tế khi tấn công vào thị trường khách sạn, chúng tôi liên tiếp nhận được các hợp đồng doanh số lớn từ các thương hiệu nổi tiếng như Sheraton, Hilton, New World, Caravelle, Pullman, Novotel…, không chỉ ở thị trường trong nước mà cả ở nước ngoài.

TBKTSG: Nhưng trong chiều dài gần ba thập kỷ, con đường dành cho TTT đâu chỉ có hoa hồng?  

- Chắc chắn. Trong ba thập kỷ vừa qua và cùng với độ mở của nền kinh tế từng thời kỳ, tất cả chúng ta đều phải trải qua ít nhất ba cuộc khủng hoảng kinh tế lớn vào năm 1997, 2008-2011, và nay là cuộc khủng hoảng Covid-19. Như hầu hết doanh nghiệp trong mạng lưới giao thương, TTT đâu tránh nổi những cơn “lốc xoáy”. Tuy vậy, thị trường nội thất văn phòng có điểm đặc biệt và cũng rất thú vị, đó là khi kinh tế càng biến động thì nó càng… chộn rộn. Ở những thời điểm kinh tế phát triển, các thương hiệu sẽ gia tăng đầu tư cho bộ mặt văn phòng để qua đó thể hiện đẳng cấp, khuếch trương thanh thế. Còn gặp lúc kinh tế khủng hoảng, sẽ có nhiều đơn vị buộc phải thu hẹp quy mô, kéo theo một chuỗi hoạt động dịch vụ phục vụ cho nhu cầu chuyển đổi từ văn phòng – từ lớn sang nhỏ, từ “sang chảnh” sang “liệu cơm gắp mắm”. Và như vậy, chúng tôi vẫn có việc làm. Tất nhiên, vào những thời điểm khó khăn, có những lúc doanh số của công ty tụt rất thấp.

TBKTSG: TTT đã vượt qua khủng hoảng như thế nào?

- Chúng tôi quan niệm ở bất cứ giai đoạn nào, dù là vào lúc cực thịnh, bạn vẫn luôn cần cái nhìn điềm tĩnh và dài hạn cùng những dự báo và hoạch định chiến lược. Phải nói là trong giai đoạn thị trường bất động sản khách sạn phát triển nóng và đầy sức hấp dẫn, do miệt mài nắm bắt những cơ hội thị trường, có lúc chúng tôi không khỏi xao lãng mảng thị trường văn phòng đã từng nuôi lớn mình. Nhưng ở góc độ của dự báo và hoạch định chiến lược, cùng với những cảnh báo về chu kỳ khủng hoảng thường quay lại sau khoảng 10 năm, chúng tôi ý thức thời điểm bùng nổ cuộc khủng hoảng mới có thể sẽ rơi vào những năm đầu của thập niên 2020.

Với kinh nghiệm chống đỡ từ hai cuộc khủng hoảng trước, từ cách nay 5 năm, TTT đã có sự chuẩn bị để trở lại thị trường văn phòng và sau đó là một bước đi táo bạo. Đó là việc mua lại toàn bộ công ty Sài Gòn Xanh, một đối thủ trực tiếp trong lĩnh vực nội thất văn phòng.

Rồi khủng hoảng Covid nổ ra. Thực tế là từ đầu năm tới nay, với việc có được Sài Gòn Xanh và sự hoạt động hết công suất của bộ phận R&D (nghiên cứu - phát triển), TTT có doanh số thu về để củng cố niềm tin và nỗ lực vượt qua đợt khủng hoảng nặng nề nhất trong lịch sử 29 năm hoạt động. Cùng hàng loạt chính sách tiết kiệm, nghiên cứu giảm chi phí, chúng tôi vẫn kiên tâm bảo toàn nhân lực như trước dịch để có thể chủ động bắt nhịp nhanh một khi thị trường quay đầu sau khủng hoảng.

TBKTSG: Khi khủng hoảng kinh tế ảnh hưởng trên bình diện rộng, nhất là trong cuộc khủng hoảng do Covid-19 mà chúng ta đang trải qua, ngoài yếu tố thị trường suy giảm thì việc chuỗi cung ứng bị rối loạn, thậm chí bị đứt gãy đã khiến các doanh nghiệp thêm lao đao. TTT vốn được biết đến là doanh nghiệp có những mối quan hệ tốt đẹp với đối tác, bạn hàng, khách hàng. Điều này được gầy dựng như thế nào và có ý nghĩa ra sao?

- Chuỗi cung ứng sản phẩm dịch vụ là một chuỗi mắt xích mà nếu ở đó, bạn xây dựng được những mối quan hệ lớn hơn là quan hệ làm ăn thuần túy, như một mối thâm tình, hay một tình bằng hữu chẳng hạn, bạn sẽ thấy “ta và chúng ta” mạnh mẽ hơn rất nhiều.

Tôi chỉ xin ví dụ ở đây về mối quan hệ giữa TTT với các thầu phụ. Chúng tôi không coi thầu phụ đơn thuần là thầu phụ mà đó chính là những “chiến hữu”. Đã là chiến hữu thì vinh quang cùng hưởng, gian khổ cùng chia. Trong khủng hoảng dịch Covid lần này, HĐQT công ty đã nhất trí ban hành một chính sách cam kết - dù khó khăn vẫn trả tiền đầy đủ và đúng hạn cho thầu phụ. Chúng tôi thậm chí chấp nhận chi phí lãi vay - điều mà trước nay hiếm khi TTT chịu làm, bởi chúng tôi biết trong những giai đoạn cực kỳ khó khăn như thế này, việc cam kết như vậy có ý nghĩa rất đặc biệt, ngoài giúp đảm bảo cuộc sống cho đội ngũ thầu thợ và gia đình của họ, chúng tôi không chỉ giữ được đối tác mà còn có thể cùng với họ xây dựng mối quan hệ sống chết ở chặng đường tương lai. 

TBKTSG: Từ cuối năm ngoái, thế hệ lãnh đạo công ty trong suốt ba thập kỷ qua đã lần lượt chuyển giao công việc cho những người trẻ 7X-8X và cá nhân ông cũng đã hoàn tất việc chuyển giao vị trí CEO. Với nhiều công ty, đây là cả quá trình thử thách cam go. Việc này ở TTT diễn ra như thế nào?

- Có nhiều đồng nghiệp quản trị doanh nghiệp tỏ ra bất ngờ với quyết định giao vị trí CEO cho giám đốc công ty con Sài Gòn Xanh - mới từ bên ngoài về. Họ cho rằng vị trí quan trọng đó nên giao cho người “100% thuộc về TTT” theo nghĩa là người gốc từ công ty, từng sát cánh huynh đệ, từng trung thành chiến đấu. Nhưng HĐQT TTT không bị bó buộc vào nếp nghĩ. Chúng tôi dựa trên thực tế đào tạo, niềm tin vào con người và sự thể hiện năng lực của họ trong công việc chung. May mắn là văn hóa phân quyền ở TTT đã được hình thành ngay từ những ngày đầu và được duy trì trong suốt quá trình phát triển nên chúng tôi coi việc trao quyền là một thực tiễn tất yếu.
Mặt khác, một trong những giá trị cốt lõi giúp TTT gặt hái thành công suốt thời gian qua đó là luôn tiên phong trong công nghệ. TTT luôn nghiên cứu, học hỏi, tiếp cận, ứng dụng những công nghệ mới nhất trong quản lý nguyên vật liệu, quản lý mối quan hệ, quản trị dự án, quản trị doanh nghiệp và sẽ luôn như vậy. Chúng tôi có niềm tin mãnh liệt là một khi chọn đúng và tiên phong ứng dụng công nghệ thì… không sợ “chết”! Cũng chính vì vậy mà chúng tôi tin vào lớp trẻ. Bởi tin vào lớp trẻ thì sẽ nhìn thấy những con đường mới, sẽ ứng dụng những công nghệ mới nhanh chóng, dễ dàng hơn.

TBKTSG: Suốt chặng đường mấy chục năm, ông và ông Trần Minh Tâm – chủ tịch HĐQT của công ty, đã có rất nhiều hoạt động gắn kết với TBKTSG và Saigon Times Club, ông nhìn nhận như thế nào về vai trò của báo chí đối với sự phát triển của doanh nghiệp?

- Những ngày trung tuần tháng 10 vừa qua là dịp cộng đồng doanh nhân kỷ niệm Ngày Doanh nhân Việt Nam. Tôi thấy nổi lên nhiều hoạt động chia sẻ kinh nghiệm quản trị doanh nghiệp, xây dựng văn hóa doanh nghiệp, kinh nghiệm giao thương, kinh nghiệm vượt khủng hoảng…, đặc biệt có sự xuất hiện của lớp doanh nhân từng trải thương trường suốt ba bốn thập kỷ vừa qua trong vai trò chuyển giao kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng cho lớp doanh nhân trẻ. Tôi bỗng nghĩ về những ngày khởi nghiệp của các anh chị ấy mấy mươi năm trước trong muôn vàn thiếu thốn, đặc biệt là thiếu về kiến thức kinh tế và quản trị. Đó cũng là lớp doanh nhân mà thế hệ 6X, 7X chúng tôi biết tới khi cùng họ tham gia các hoạt động của TBKTSG và các câu lạc bộ doanh nhân, từng cùng nhau chia sẻ những kiến thức, những thông tin kinh tế, chính sách, pháp luật, thị trường cũng như những kinh nghiệm quản trị được cập nhật qua từng số báo, thậm chí là qua từng bài báo.

Tôi nghĩ, bức tranh về một thế hệ doanh nhân không được trang bị, phải tự mày mò học hỏi qua sách vở hiếm hoi thời đó và qua báo chí nhưng đã vươn lên gặt hái thành công, đóng góp không nhỏ cho sự phát triển kinh tế của đất nước và quay trở lại đào tạo lực lượng doanh nhân mới, đã cho thấy vai trò không thể thiếu của những cầu nối thông tin tích cực như TBKTSG.

Thực hiện: THANH PHƯƠNG – Ảnh: TTT

Thời báo Kinh tế Sài Gòn - Chuyên mục 30 năm doanh nghiệp đồng hành - số 44.2020

Link bài gốc tại đây.